Onderwijs quasi-markt

Op woensdag 21 april organiseert SCHOOL+ (Platform voor een school zonder uitsluiting) een studienamiddag over het inschrijvingsrecht. Het inschrijvingsrecht, als één van de drie centrale pijlers van het GOK-beleid, stelt dat alle ouders en leerlingen het recht hebben zich in te schrijven in de school van hun keuze. Dit zou gelijke toegang moeten verzekeren, segregatie tegengaan en diversiteit op school bevorderen. Meer en meer betrokkenen beweren echter dat de segregatie op school toegenomen is ... Welke mechanismen spelen hier?

Tijdens het panelgesprek rond het inschrijvingsbeleid gaven de drie sprekers toelichting over het aanmeldingsexperiment van verschillende grootstedelijke LOP’s. De voorzitter van het Gentse LOP (basisonderwijs), Jean-Pierre Verhaeghe, lichtte het Vlaams inschrijvingsrecht toe, schetste de Gentse situatie van de basisscholen, gaf de technische aspecten en de organisatie van hun centraal aanmeldingsregister en evalueerde het experiment na één jaar. Marc Borremans, die namens ACOD in de Brusselse LOP’s zetelt (zowel basis als secundair onderwijs) vertelde over de stand van zaken in Brussel. Ondertussen is ook daar een akkoord voor een aanmeldingsprocedure gestemd in beide LOP’s. Tino Delabie schetste kort de inschrijvingsprocedure van het Antwerpse basisonderwijs. Hij lichtte verder het standpunt toe van Ovds voor het realiseren van een optimale sociale mix in de scholen.

Op 10 juni 2009 keurde het Antwerps lokaal overlegplatform basisonderwijs (LOP) een nieuw inschrijvingssysteem goed voor alle Antwerpse basisscholen. Dat gebeurde met een grote meerderheid van de stemmen (80%). Het nieuwe Antwerpse systeem vertoont heel wat gelijkenissen met wat reeds een jaar in voege is in Gent: het geldt voor alle basisscholen van alle netten; er wordt gewerkt met een centrale computer waardoor dubbele inschrijvingen technisch onmogelijk worden; na de decretale voorrangsregels komt er een voorrang waarbij afstand (tussen de woonplaats en de school) een rol speelt; aan de effectieve inschrijvingsperiode gaat een periode vooraf waar de ouders hun kind elektronisch kunnen aanmelden waardoor wachtrijen voor de schoolpoorten normaal tot het verleden zouden moeten behoren. Er is ook een belangrijk verschil met Gent: terwijl in Gent de afstand voor 100% de voorrang bepaalt (na de decretale voorrangsregels), is dat in Antwerpen voor 30% à 100% (te bepalen door de school) en blijft de chronologie dus een rol spelen. Het LOP doet wel een (vrijblijvende) aanbeveling opdat de scholen de afstand voor minstens 70% zouden laten meespelen bij het bepalen van de rangorde. Robert Voorhamme, de Antwerpse schepen van Onderwijs, liet weten dat alle basisscholen van het stedelijk net (op één uitzondering na: de balletschool in de Prinsstraat) die aanbeveling zullen opvolgen. Hieronder publiceren we het persbericht (11 juni 2009) van het Antwerpse LOP (Basisonderwijs) over het nieuwe inschrijvingssysteem in de basischolen van Antwerpen.

In de jaren dat het Limburgs Universitair Centrum werd uitgetekend (1971-1973) werd duidelijk gestipuleerd dat het moest bijdragen tot een democratiseringsgolf in het universitair onderwijs. Arbeidsjongeren, die van huis uit niet de financiële middelen kregen om ver weg een kot te huren, moesten beter kunnen participeren aan onderwijs en samenleving.

De inschrijvingsperiode in de scholen is - letterlijk en figuurlijk stormachtig gestart. In de media kwamen getuigenissen van ouders die, gewapend met een legertentzeil, wachtend aan de schoolpoort het nachtelijk stormweer trotseerden om een plekje te bemachtigen in de school van hun keuze. Een jobstudent haalde het nieuws met de boodschap dat hij 1.000 euro had verdiend door aan de school te kamperen in plaats van een ouderpaar - een gat in de markt voor wie volgend jaar een bijverdienste zoekt?

Hij is bekend in de vijf continenten. Hij heeft staatshoofden ontmoet en samengewerkt met Helder Camara. Sommige van zijn sociologische studies werden als werkdocumenten gebruikt op het Tweede Vaticaans Concilie. Toch ontvangt François Houtart mij in alle eenvoud en met veel warmte in de lokalen van het Centre Tricontinental te Louvain la Neuve. François Houtart had een parochiepriester kunnen worden. Maar na afloop van zijn seminarie, kwam hij in contact met de JOC (Jeunesse Ouvrière Chrétienne, Franstalige tegenhanger van de KAJ, Katholieke Arbeidersjeugd). Dat drukte een stempel op zijn engagement voor het Zuiden. Dit engagement bracht hem ertoe sociologie te gaan studeren. In Chicago specialiseerde hij zich in de godsdienstsociologie. Zowel door zijn engagement als door zijn onderzoeken reist hij veel, zelfs nu hij al 82 is. Voor dit interview profiteerden we van een adempauze van drie dagen tussen zijn terugkeer uit Congo en zijn vertrek voor zes weken naar Latijns-Amerika! Kortom, een ontmoeting met een “personaliteit”. In alle betekenissen van het woord.

Een klassement opmaken van de universiteiten, of van om het even welke onderwijsinstelling, leek ons nooit een goede zaak want voortspruitend uit de concurrentie-...

Minister Arena wil de procedures om een school te kiezen voor een stukje reguleren.(1) Dit heeft verontwaardigde reacties losgewerkt bij sommige ouderverenigingen.(2) Nochtans maakt hun strijd minder deel uit van de legitieme verdediging van een bedreigd recht, dan van de huiverige bescherming van een klassenprivilege.

Sinds een vijftiental jaar streven de geïndustrialiseerde landen ernaar de opdrachten, de structuren en de programma's van hun onderwijssystemen op één lijn te krijgen. De kennisinhouden, die de dragers zijn van gemeenschappelijke cultuur en toelaten de wereld te begrijpen, moeten stapvoets wijken voor vaardigheden die moeten instaan voor de “inzetbaarheid” en de aanpassingsmogelijkheid van de toekomstige werknemers of verbruikers. De gecentraliseerde opvoedingssystemen, die gezorgd hadden voor de massificatie van de jaren '50 tot '70, worden gaandeweg opgegeven ten gunste van netwerken van autonome instellingen, die van elkaar verschillen en mekaar intens beconcurreren. In het hoger onderwijs of het beroepsonderwijs worden nationale diploma's verdrongen door getuigschriften van modulaire vaardigheden die internationaal gelden en soms afgeleverd worden door privé-firma's. Parallel hiermee en onder impuls van het “e-learning” ontwikkelt zich de “Education business”. Een rapport van de OESO uit 1998 besloot onomwonden : “de mondialisering - economisch, politiek en cultureel - brengt met zich mee dat het instituut “School”, lokaal ingeplant et verankerd in een bepaalde cultuur en samen met haar de “leerkracht” als achterhaald afgeschreven worden” (OESO 1998). Maar wat zijn de gevolgen voor de lerenden?

In Frankrijk staat de kwestie van de “carte scolaire” de jongste tijd in het middelpunt van het onderwijsdebat. De carte scolaire of schoolkaart is een systeem waarmee, sinds 1963, de leerlingen, in functie van hun woonplaats, aan een bepaalde school worden toegewezen. Er bestaat dus geen vrije schoolkeuze voor de leerlingen (ouders) zoals in België. In tegenstelling tot België liepen (in 1963) en lopen de meeste leerlingen in Frankrijk school in het officieel (door de overheid georganiseerd) onderwijs. Het vrije (katholieke) net is er minoritair. In Frankrijk is het principe van een gemeenschappelijke stam sterker verankerd en in praktijk gebracht (o.a. via het collège unique) dan in België. Frankrijk kent ook een sterke centralistische “republikeinse” traditie, met o.a. een sterke centrale sturing en evaluatie van de leerplannen. Denk bv. aan het centrale examen op het einde van het secundair onderwijs, het baccalaureaat, dat beslist over de toegang tot het hoger onderwijs. In het onderstaande artikel schetsen Bernard Calabuig, onderwijsspecialist van de PCF (Parti Communiste français) en Daniel Rome, nationaal secretaris van het netwerk Ecole, de inzet van het huidig debat rond de carte scolaire in Frankrijk.