Selectie en hierarchisering

Het jongste rapport (november 2010) van het onderzoekscentrum Innocenti van de VN-kinderrechtenorganisatie UNICEF vergelijkt 24 welvarende OESO-landen. België blijkt het land met de grootste ongelijkheid in het onderwijs.

PISA is een grootschalig internationaal vergelijkend onderzoek naar de schoolse vaardigheden van 15-jarigen op het vlak van wiskunde, wetenschappen en lezen. Het onderzoek vindt om de drie jaar plaats (2000, 2003, 2006, 2009 …) en wordt georganiseerd door de OESO. Eind 2010 werden de resultaten van PISA 2009 vrij gegeven. Op basis van deze resultaten – die voor iedereen beschikbaar zijn op internet – maakten de professoren Dirk Jacobs en Andrea Rea van het onderzoeksinstituut GERME (ULB) een interessante studie onder de titel “Verspild talent”. Men kan dit document van 95 bladzijden downloaden of gratis bestellen bij de Koning Boudewijnstichting www.kbs-frb.be Hieronder publiceren we een ingekorte en lichtjes bewerkte versie van het eerste hoofdstuk van deze studie dat een overzicht geeft van de algemene resultaten van België in PISA 2009. Aangezien het meest frappante kenmerk voor België – zowel voor het Vlaams als het Franstalig onderwijs – erin bestaat dat hier de kloof tussen zwakke en sterke leerlingen tot de grootste behoort van alle industrielanden en dat het verband tussen schoolse resultaten en de socioeconomische achtergrond van de leerling nergens zo uitgesproken is, is het interessant te onderzoeken welke kenmerken het Vlaams en het Franstalig onderwijs gemeen hebben die hen tot de kampioenen van de sociale ongelijkheid op school maken.

Op 15 december 2009 werd in aanwezigheid van premier Yves Leterme en van zes andere (regionale) ministers het tweejaarlijks rapport over de armoedebestrijding voorgesteld. Dit rapport werd opgesteld door het Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting, actief in de schoot van het Centrum voor gelijkheid van kansen en voor Racismebestrijding. Het rapport bevat een uitgebreid hoofdstuk over onderwijs. Hieronder publiceren we uittreksels uit de aanbevelingen rond onderwijs.

We weten het al een tijdje. Uit internationale vergelijkingen blijkt dat de Vlaamse 15-jarige scholieren op het vlak van wiskundige geletterdheid koplopers zijn in de wereld, net gevolgd door Hong-Kong en Finland. Ook op het vlak van leesvaardigheid en wetenschappelijke geletterdheid horen onze 15-jarigen bij de top drie in de wereld (na Finland en Korea). In geen enkel land halen zoveel leerlingen het hoogste leesniveau als in Vlaanderen. Daartegenover staat dat in geen enkel land het verschil tussen de sterkste en de zwakste leerlingen zo groot is als in Vlaanderen. Er is ook geen ander land waar er zo'n sterk verband is tussen de leerprestaties van de 15-jarigen en de sociaal-economische status (beroep, opleiding, enzovoort) van hun ouders. Die vaststellingen worden gemilderd door het feit dat de slechtst presterende 15-jarigen in Vlaanderen het nog altijd relatief goed doen en ongeveer dezelfde score halen als de hoogste genoteerde landen uit de middengroep. Ondanks deze relativering blijft het toch onaanvaardbaar dat we als een der rijkste regio's ter wereld er niet in slagen de sociale kloof in het onderwijs te dichten.

Op zaterdag 10 november was de "spiegelzaal" van het gemeenschapscentrum De Markten in Brussel vol gelopen voor het tweetalig colloquium “gelijkenissen en verschillen tussen...

In het kader van de Werelddag van Verzet tegen Armoede organiseerde Stop Armoede maandag 17 oktober op de Groenplaats in Antwerpen een actie voor gelijke kansen voor alle jongeren in het onderwijs. Mensen uit het onderwijs en de sociaal-culturele sector voerden samen actie voor een grotere sociale mix in de scholen, meer engagement van leerkrachten en minder zittenblijvers.

Eind oktober 2006 verscheen bij Academia Press het boek “Onderwijs onderweg in de immigratiesamenleving”. Het is een collectief werk dat de bijdragen bevat van diverse academici op het colloquium dat in 2005 door de Stichting Gerrit Kreveld in Gent werd georganiseerd. Hieronder volgt een korte voorstelling van dit boek door de Stichting.

De auteurs van “De school van de ongelijkheid”, Nico Hirtt, Ides Nicaise en Dirk de Zutter namen deel aan een panelgesprek tijdens de "zes uren voor de democratische school" op 20 oktober in Brussel. Moderator was Chico Detrez (voorzitter ACOD-Onderwijs, Antwerpen) die een reeks vragen had voorbereid.

Mensen zonder papieren worden voortaan uitgesloten van de lessen Nederlands voor anderstaligen (NT2) in het volwassenenonderwijs. In het Vlaams Parlement stemde enkel Groen! tegen dit onderdeel van Onderwijsdecreet XXI. Vanuit de sector van het volwassenenonderwijs en de basiseducatie, de integratiesector, de onderwijsvakbonden, inrichtende machten … kwam er veel protest. Op dinsdag 14 juni werd in Antwerpen, Brussel, Kortrijk, Gent, Sint-Niklaas en Leuven actie gevoerd: ‘Babylon in Vlaanderen? Te stom voor woorden’ !

Ovds (Oproep voor een democratische school) is voorstander van een lange gemeenschappelijke basisvorming voor (bijna) alle leerlingen. Tien jaar lang, van 6 tot 16 jaar, zouden (de overgrote meerderheid van) de leerlingen samen blijven om pas nadien een studierichting te kiezen. De basisvorming zou veelzijdig en van hoge kwaliteit moeten zijn. Een combinatie van algemene en polytechnische vorming, met ook méér tijd voor lichamelijke opvoeding, kunst en expressie en handvaardigheden. Velen vinden deze optie wel lovenswaardig maar niet realistisch. Zij geloven niet dat een lange gemeenschappelijke stam haalbaar is tenzij met een sterke neerwaartse nivellering van het onderwijsniveau. Zij wijzen op de grote niveauverschillen tussen leerlingen op de leeftijd van 12 jaar. In het dossier "Iedereen bekwaam" (De democratische school, nr. 49, januari 2012) stofferen wij de zienswijze dat de overgrote meerderheid van de jongeren in staat is om een (algemeen vormende en polytechnische) basisopleiding van lange duur met succes te voltooien.