Pedagogie

Alvorens te beginnen, wil ik de lezer waarschuwen. Het lezen van dit artikel kan in eerste instantie aanleiding geven tot gefronste wenkbrauwen. In een...

Enthousiaste leraren die zich op vrijwillige basis minstens vier keer per maand na de schooluren kunnen vrijmaken. Daar is de Federatie van Marokkaanse Verenigingen (FMV) naar op zoek. Het jonge en innoverende onderwijsproject IQRA-Vlaanderen, dat actief is in Antwerpen en Oost-Vlaanderen, werkt samen met ouders en school aan de leerachterstand bij allochtone kinderen. Om leerlingen een goede start te geven in het secundair onderwijs, richt het project zich op kinderen tussen tien en dertien jaar oud. Ervaringsgericht werken, vanuit de eigenheid en de mogelijkheden van het kind, staat voorop.

Ook Wouter Smets en Luc De Man waren teleurgesteld door de non-hervorming van het secundair onderwijs vorig jaar. Maar dat is geen reden om...

"Net één week projectwerk achter de rug. Inderdaad, we waren gestopt bij het bepalen van het project én … de kinderen waren het weekend ingestuurd met de opdracht om al één activiteit te bedenken en zeker en vast ook al één tastbaar iets mee te brengen. Uit ervaring weten ze wat we bedoelen : een boek over het onderwerp, een adres voor hulp, een artikel, een spel, spulletjes die met het onderwerp te maken hebben (bv. verband)".

Een Russische onderwijzer begon 83 jaar geleden met een project dat op het eerste zicht op een school voor gestraften leek. Anton Makarenko wilde de kinderen socialiseren die de maatschappij tot de gevangenis of de straat veroordeelde. Hoe? Door handenarbeid en schoolse arbeid. Honderden delinkwente kinderen, wezen van de burgeroorlog, werden hem vanaf 1920 toevertrouwd. In de Oekraïne leidde hij zijn centrum, “kolonie Gorki”. Waarom spreekt men tot op vandaag met respect over deze man die van zijn leerlingen een militaire discipline eiste? Makarenko was een enthousiaste, rechtvaardige, vrolijke pedagoog, eerder veeleisend dan hard. Hij wou “elk menselijk wezen vanuit een optimistische visie benaderen, op het gevaar af zich te vergissen”. Zo vroeg hij de kinderen om mee te werken aan de organisatie van de school en hij luisterde naar hen. Zijn leerlingen hadden vlug begrepen dat zij geluk hadden hem te ontmoeten. Een domein dat een puinhoop was herschiepen ze in een plaats waar ze konden verblijven, werken en studeren. De gronden rond het domein maakten ze vruchtbaar. De meeste van deze meisjes en jongens zijn werkzame en sociale Sovjetburgers geworden. De “kolonie Gorki” en later de “commune Dzerjinski” zijn uitgegroeid tot modellen en inspiratiebron voor de oprichters van actieve scholen.

De voorbije maanden werkten enkele scholen in Antwerpen samen met dienstencentra en theaters in Borgerhout en in Zuid-Afrika. Ouderen en Afrikaanse toneelspelers leerden de Antwerpse kinderen nieuwe dingen aan. Deze uitwisseling werd op 24 mei afgesloten met een conferentie met muziek, zang, dans en spel in het theater van Sering vzw in Borgerhout.

Op VTM liep op 9 september de tweede aflevering van ‘Het Geheime Leven van 5-jarigen’. Daarin ontmoeten tien kleuters elkaar voor het eerst in een kleuterklas, camera’s en microfoons registreren alles. Op die manier hoopt Peter Adriaenssens te tonen wat voor een grote stappen op die leeftijd gezet worden, en hoe belangrijk het is dat dat samen met leeftijdsgenootjes gebeurt. In "De Standaard" (10 september) schreef hij volgend opiniestuk "De echte grote school van het leven".

Het onderwijs is een institutie die kennis en kunde dient te verspreiden met als doel jongeren op te leiden tot kritische burgers. Maar in deze tijd, waarin de zorg voor maatschappelijke veiligheid bovenaan de publieke en politieke agenda staat, lijkt ook het onderwijs niet te ontsnappen aan het veiligheidsparadigma. Philippe Schmetz, die dit dossier samenstelde, weigert mee te gaan in het paranoïde discours over onveiligheid en vraagt zich af waarom onze politici steeds meer kiezen voor repressie en nultolerantie. Kan sociale vooruitgang en degelijk onderwijs een oplossing bieden die verder reikt?

Beste leerkracht, Vanaf 1 september 2010 zijn de nieuwe vakoverschrijdende eindtermen en ontwikkelingsdoelstellingen voor het secundair onderwijs in werking getreden. De geactualiseerde eindtermen bieden een brede waaier aan thema’s voor relevante basisvorming. Leerlingen zouden zich daarin moeten kunnen verdiepen en kritische kennis en inzichten verwerven om de wereld beter te leren begrijpen en als toekomstige burger mee te werken aan een sociaal rechtvaardige en duurzame samenleving. Eén van de zeven contexten is de sociaaleconomische context, waar er aandacht gevraagd wordt voor sociale zaken, fiscaliteit, welzijn en welvaart, consumptie, economie, arbeidsmarkt, budgetbeheer, armoede en sociaal overleg.

Leerlingenparticipatie op school, leerlingenrechten, opvoeding tot burgerschap, met democratie leren omgaan… De onderwijswereld gonst van deze ideeën, tot in de officiële toespraken en de decreten. Op het terrein kennen we leerlingenraden, klasafgevaardigden, projectonderwijs, peterschap van oudere leerlingen over jongere, allerlei acties voor het milieu, tegen het racisme enz. Een beweging als de onze, de Oproep voor een democratische school, kan zich daarbij niet afzijdig houden.