Onderwijssysteem

Een reportage van “Koppen” (VRT-televisie, 5 september) laat zien dat sommige scholen sjoemelen met de wachtlijst van leerlingen waarvoor (voorlopig) geen plaats is.

In april 2009, verscheen het boek 'Je veux une bonne école pour mon enfant!' van Nico Hirtt. In dit boek stelt Nico Hirtt een ander inschrijvingsbeleid in de scholen voor. De overheid moet eerst aan alle kinderen een kwaliteitsschool in hun omgeving voorstellen. Pas nadien zouden de ouders hun recht op vrije schoolkeuze kunnen uitoefenen. Het is het voorstel dat Ovds verdedigt. De auteur schreef dit boek in de context van de beroering die het decreet 'mixité sociale' (minister Dupont) tijdens het schooljaar 2008-2009 in het Franstalig onderwijs teweeg bracht. Het boek schetst eerst uitgebreid de problematiek van de sociale ongelijkheid en segregatie in ons onderwijs, alvorens een alternatief voor het inschrijvingsbeleid te formuleren. Hieronder volgt de vertaling van enkele uittreksels.

What did you learn in school today, dear little boy of mine? was één van de songs die prijkte op het debuutalbum van de Amerikaanse singer-songwriter Tom Paxton, Ramblin' Boy. We schrijven anno 1964. De hit werd wereldberoemd in de versie van Pete Seeger en stak in dat fameuze protestjaar 1968 de oceaan over. Vanuit Frankrijk stelde Graeme Allwright het onderwijs aan de kaak, in Vlaanderen waren het de Elegasten die uit volle borst hun ongenoegen lieten horen over het onderwijs van de Golden Sixties.

De bedroevende resultaten van een bevraging van een duizendtal studenten lerarenopleiding naar hun politieke, sociaal-economische, geografische en historische kennis wekken zoals verwacht veel discussie op. Zo ook het aloude debat over de rol van kennisoverdracht in het onderwijs versus (beroepsgebonden) vaardigheden en attitudes verwerven. Kennis wordt snel geassocieerd met uit het hoofd leren van lijstjes, namen en data die wel interessant zijn om Trivial Pursuit te winnen, maar niet nuttig voor het echte leven. Bovendien, hoor je vaak, kan je tegenwoordig toch alles opzoeken via Google.

Een onderzoek bij 1000 studenten uit de lerarenopleidingen aan acht Vlaamse hogescholen waarvan de resultaten in "Knack" werden gepubliceerd, slaat velen in de onderwijswereld met verbijstering.

Dat ongeveer twee derde van de leerlingen in het Nederlandstalig onderwijs in Brussel geen Nederlands spreekt buiten de schoolmuren, heeft allerlei gevolgen van organisatorische, sociaalpsychologische en natuurlijk ook didactische aard. Aangezien het Nederlandstalig onderwijs zich uitsluitend op moedertaalsprekers van het Nederlands richt, staan leerlingen die die instructietaal (nog) niet beheersen voor een enorme leeruitdaging. De vraag rijst welke effecten die situatie heeft op hun schoolse prestaties.

In haar weekendeditie (16 juni 2012) publiceert “De Morgen” een katern van 14 bladzijden met cijfers over de 956 Vlaamse secundaire scholen, gegroepeerd per onderwijszone. (1)

In het tweede punt van zijn 10-puntenprogramma voor de hervorming van het leerplichtonderwijs in België spreekt de Oproep voor een democratische school (Ovds) zich uit voor een “algemene en polytechnische vorming voor alle jongeren”. Waar de doelstelling van “algemene vorming” meestal goed wordt begrepen, zeker door diegenen die onze filosofische visie op het onderwijs kennen – de plaats waar men de bagage verwerft om de wereld te kunnen begrijpen om hem te veranderen – zijn er meer vragen over de precieze betekenis van de “polytechnische vorming” en de motieven die er aan de grondslag van liggen. Temeer daar ons 10-puntenprogramma zich over dit thema beperkt tot de vraag “dat iedereen een initiatie krijgt in de technologieën van de productie en het dagelijkse leven (ICT, gezondheid, elektriciteit, landbouw, industrie …)”

Sinds 1989 zijn de drie gemeenschappen (de Vlaamse, Franse en Duitse) in ons land bevoegd voor onderwijs. De communautarisering van het onderwijs vormde de hoofdmenu van de derde staatshervorming die in 1988 onder leiding van Jean-Luc Dehaene tot stand kwam. Het sluitstuk van deze staatshervorming is de bijzondere financieringswet van 16 januari 1989. Hij regelt de overdracht van de federale middelen (vanuit de personenbelasting en de BTW) naar de drie gewesten en de twee grote gemeenschappen en bepaalt in hoge mate de financiering van het Vlaams en het Franstalig onderwijs. De Duitse gemeenschap en dus het Duitstalige onderwijs worden via een gewone wet gefinancierd. We beperken ons in dit artikel tot het Vlaams en Franstalig onderwijs. Welke balans kunnen we maken na 20 jaar communautarisering van het onderwijs? Heeft de communautarisering de dalende trend van het globaal onderwijsbudget – in verhouding tot het BBP - na de zware besparingen van de jaren ’80 kunnen stoppen? Hoe komt het dat het Franstalig onderwijs vandaag per leerling over beduidend minder middelen beschikt dan het Vlaams onderwijs?

"Het is ons vrije onderwijssysteem dat leidt tot witte en zwarte scholen", zegt onderzoeker Jelle Mampaey van de Universiteit Hasselt. "Ons onderwijs mag dan...