Beginnende leerkrachten zullen vanaf september 2021 al na één schooljaar kunnen benoemd worden, als er open uren zijn tenminste.[1] Tegelijk wordt de procedure om slecht functionerende leerkrachten te (kunnen) ontslaan versneld (niet vergemakkelijkt!).
Naar aanleiding van de snellere benoeming was er in de sociale media opnieuw heel wat te doen over het nut van een vaste benoeming. Er was vooral veel onbegrip over het nut van een vaste benoeming. We leven nu eenmaal in een tijdgeest waarin alle vormen van sociale bescherming worden geproblematiseerd. Solidariteit? Weg ermee! Het is ieder voor zich. Als je problemen hebt, dan heb je dat aan je zelf te danken, ofwel heb je pech en moet je dat maar aanvaarden.
Verruwing en individualisme gaan blijkbaar hand in hand. We kunnen alleen maar hopen dat corona ons geleerd heeft dat we sterk aangewezen zijn op elkaar en dat solidariteit en (sociale) bescherming heel belangrijk zijn.
Werkzekerheid
Maar terug naar de benoeming en het nut ervan. Een vaste benoeming zorgt er in de eerste plaats voor dat een leerkracht werkzekerheid heeft en dus ook een stabiel inkomen. Als je bijvoorbeeld een huis gekocht hebt en je maandelijks een bedrag dient af te betalen, is zoiets geen luxe.
In het onderwijs is dat extra van belang omdat het aantal leerlingen jaar na jaar kan schommelen en er dus plots geen of minder uren kunnen zijn. Om die onzekerheid weg te werken hebben de vakbonden in het verleden zo’n vaste benoeming afgedwongen.
Het zorgt ervoor dat benoemde leerkrachten niet de jaarlijkse stress hebben met de vraag of ze wel een (volledige) wedde zullen hebben. Het zorgt er ook voor dat ervaren leerkrachten verbonden blijven aan een school. Stel je voor dat er om de haverklap (ervaren) leerkrachten de school zouden verlaten omwille van te weinig uren, het zou de continuïteit en goede werking van het onderwijs sterk in het gedrang brengen.
Bescherming tegen willekeur en hoge werkdruk
Er is meer dan alleen maar werkzekerheid en vast inkomen. Het onderwijs is hiërarchisch opgebouwd. De relatie tussen directeur en leerkracht is niet horizontaal maar verticaal. De directeur werft aan, bepaalt de uurroosters, evalueert, enz. Bij het ontbreken van een vaste benoeming zou hij of zij ook gemakkelijk een personeelslid kunnen ontslaan.
De vaste benoeming brengt in die ongelijke krachtsverhouding iets meer evenwicht aan. Het beschermt personeelsleden tegen willekeur. Het kan zijn dat een directeur een piek heeft op jou, of een totaal andere politieke opvatting of religieuze overtuiging. Of je bent vaak afwezig wegens een slepende of vervelende ziekte, waardoor de directie telkens op zoek moet gaan naar vervanging. Zonder de bescherming van een vaste benoeming ben je dan compleet afhankelijk van zijn of haar goodwill. In de meeste gevallen zijn directeurs geen onmensen, maar het blijven wel mensen. En je moet het maar toevallig treffen … Daarvoor ook is de benoeming er gekomen.
Gemakkelijker ontslag heeft ook zijn mogelijke weerslag op de werkdruk. Als je niet beschermd bent tegen mogelijk ontslag dan is het moeilijker en gevaarlijk om bijkomende taken, plage-uren enzovoort te weigeren. Dat is de reden waarom starters vaak niets durven weigeren zolang ze niet benoemd zijn. Dat is in sommige scholen ook de reden waarom de directie zo lang mogelijk wacht om leerkrachten te benoemen, of erger, de potentieel benoemden tijdig te vervangen door nieuwe starters.
Aantrekkelijkheid van de job
De vaste benoeming is een verworvenheid van het onderwijspersoneel, afgedwongen door sociale strijd. Het is nog een van de weinige voordelen van de onderwijsjob. De lonen in het onderwijs zijn, bij gelijk diploma, een stuk lager dan in de privé en op voordelen zoals een bedrijfswagen, aanvullend pensioen, hospitalisatieverzekering, laptop, smartphone enz. moeten we niet rekenen. De goede pensioenregeling en landingsbanen die we tot voor kort hadden zijn er ondertussen niet meer.
De aantrekkelijkheid van de onderwijsjob staat op een dieptepunt. We stevenen af op een acuut lerarentekort. De mogelijkheid om leerkrachten sneller te benoemen kan leiden tot een averechts effect. Directies zullen na één jaar al moeten beslissen om iemand al dan niet te houden. De kans is groot dat ze het zekere voor onzekere zullen nemen en dat starters sneller dan voorheen na één jaar de school zullen moeten verlaten.
Deze maatregel zal de aantrekkelijkheid van de onderwijsjob m.a.w. allesbehalve verhogen. De mogelijkheid om sneller te ontslaan zal dat nog minder. Het lerarentekort wordt dé uitdaging van de volgende jaren. Met de aanhoudende fratsen van de huidige minister valt het ergste te vrezen.
Marc Vandepitte
- Als je op 1 september 2021 start, verwerf je het recht op vaste benoeming na minstens 360 dagen dienstanciënniteit. Je vaste benoeming gaat ten vroegste in op 1 januari 2023. Er zijn nog wel enkele andere voorwaarden. Je kan slechts vastbenoemd worden als je eerst TADD-er (tijdelijke aanstelling van doorlopende duur) bent en dit impliceert dat je minstens 290 dagen dienstanciënniteit binnen dezelfde scholengemeenschap of bij hetzelfde schoolbestuur hebt verworven en geen negatieve beoordeling hebt opgelopen. De “ideale” start voor wie op 1 september 2021 begint: je voldoet op het einde van het schooljaar 2021-2022 aan de voorwaarden voor TADD, je wordt TADD-er op 1 september 2022 en je wordt vast benoemd op 1 januari 2023. Indien er binnen de school of de scholengemeenschap geen vacante uren (voor de vakken waarvoor je een vereist diploma hebt) voorhanden zijn, word je niet benoemd, al heb je het “recht” op vaste benoeming verworven. ↑
