Onderwijs quasi-markt

Sinds een vijftiental jaar streven de geïndustrialiseerde landen ernaar de opdrachten, de structuren en de programma's van hun onderwijssystemen op één lijn te krijgen. De kennisinhouden, die de dragers zijn van gemeenschappelijke cultuur en toelaten de wereld te begrijpen, moeten stapvoets wijken voor vaardigheden die moeten instaan voor de “inzetbaarheid” en de aanpassingsmogelijkheid van de toekomstige werknemers of verbruikers. De gecentraliseerde opvoedingssystemen, die gezorgd hadden voor de massificatie van de jaren '50 tot '70, worden gaandeweg opgegeven ten gunste van netwerken van autonome instellingen, die van elkaar verschillen en mekaar intens beconcurreren. In het hoger onderwijs of het beroepsonderwijs worden nationale diploma's verdrongen door getuigschriften van modulaire vaardigheden die internationaal gelden en soms afgeleverd worden door privé-firma's. Parallel hiermee en onder impuls van het “e-learning” ontwikkelt zich de “Education business”. Een rapport van de OESO uit 1998 besloot onomwonden : “de mondialisering - economisch, politiek en cultureel - brengt met zich mee dat het instituut “School”, lokaal ingeplant et verankerd in een bepaalde cultuur en samen met haar de “leerkracht” als achterhaald afgeschreven worden” (OESO 1998). Maar wat zijn de gevolgen voor de lerenden?

Het gelijkekansenonderwijs heeft altijd al onder vuur gelegen. Maar in het zicht van de grote evaluatie van volgend jaar lijken de tegenstanders zich extra te roeren. Marc Laquière, onderwijsspecialist van de Federatie van Marokkaanse Verenigingen, roept de tegenstanders van discriminatie in het onderwijs op om waakzaam te zijn.

In Frankrijk staat de kwestie van de “carte scolaire” de jongste tijd in het middelpunt van het onderwijsdebat. De carte scolaire of schoolkaart is een systeem waarmee, sinds 1963, de leerlingen, in functie van hun woonplaats, aan een bepaalde school worden toegewezen. Er bestaat dus geen vrije schoolkeuze voor de leerlingen (ouders) zoals in België. In tegenstelling tot België liepen (in 1963) en lopen de meeste leerlingen in Frankrijk school in het officieel (door de overheid georganiseerd) onderwijs. Het vrije (katholieke) net is er minoritair. In Frankrijk is het principe van een gemeenschappelijke stam sterker verankerd en in praktijk gebracht (o.a. via het collège unique) dan in België. Frankrijk kent ook een sterke centralistische “republikeinse” traditie, met o.a. een sterke centrale sturing en evaluatie van de leerplannen. Denk bv. aan het centrale examen op het einde van het secundair onderwijs, het baccalaureaat, dat beslist over de toegang tot het hoger onderwijs. In het onderstaande artikel schetsen Bernard Calabuig, onderwijsspecialist van de PCF (Parti Communiste français) en Daniel Rome, nationaal secretaris van het netwerk Ecole, de inzet van het huidig debat rond de carte scolaire in Frankrijk.

Bij de inschrijvingen in het Nederlandstalig onderwijs in Brussel (de 19 gemeenten van het Brussels Gewest) geldt nu een voorrang van 45% voor leerlingen uit Nederlandstalige gezinnen. Minister van Onderwijs Pascal Smet wil die voorrangsregeling optrekken tot 55% en bovendien de verklaring op eer (van de ouders) vervangen door een controleerbaar bewijs dat de ouder(s) Nederlands kennen. Wat sommigen misschien vanzelfsprekend vinden, roept bij anderen kritische reacties op. Hieronder vindt u de reacties van ACOD-Onderwijs (Regio Brussel) en van Johan Leman, medewerker van het Integratiecentrum “Foyer” en voormalig Commissaris voor de strijd tegen racisme.

Veel Vlaamse kleuterscholen discrimineren bij de inschrijving van nieuwe leerlingen. Zowel op basis van etnische origine als van sociale klasse. Dat blijkt uit een...

De meeste commentaren naar aanleiding van de publicatie van de resultaten van PISA 2018 slaan op de vergelijking van de gemiddelde scores per land...

Een reportage van “Koppen” (VRT-televisie, 5 september) laat zien dat sommige scholen sjoemelen met de wachtlijst van leerlingen waarvoor (voorlopig) geen plaats is.

Professor Ides Nicaise en de doctoraatsstudente Emilie Franck (KU Leuven) onderzochten op basis van de PISA-resultaten van 2003 en 2015 de evolutie van de...

“Rijke ouders, hoge punten. Hoe voller de portefeuille van papa en mama, hoe beter het schoolrapport. Zelfs anno 2017 blijft Vlaanderen een kampioen in...

Hoe meer het onderwijs is georganiseerd op een liberale basis, als een quasi-markt, hoe meer segregatie en ongelijkheid van resultaten er is. Dat is...