Thema's

Eén van de verwijten die het frequentst aan het adres van het competentiegericht onderwijs (CGO) gemaakt wordt is dat het de inhouden - de kennis en de vaardigheden -, eigen aan de onderwezen disciplines, naar de achtergrond verwijst of zelfs verwaarloost. Ondanks de talrijke ontkenningen van de kant van de voorstanders van het CGO, geloven wij dat dit verwijt niet enkel gerechtvaardigd maar juist fundamenteel is.

Het competentiegericht onderwijs wordt soms voorgesteld als erfgenaam van de pedagogische traditie van het constructivisme. Sinds de theoretische werken van Piaget en Vygotski en door de bijdragen van praktijkmensen zoals Célestin Freinet heeft deze benadering het progressieve denken en de bijhorende pedagogische praktijk beheerst van de jaren 1950 tot 1970. En inderdaad, in de theoretische geschriften over het competentiegericht onderwijs (CGO) vindt men vele uitdrukkingen die rechtstreeks uit de werken van de constructivistische pedagogen afkomstig lijken: de wil om “de leerlingen aan het werk te zetten” op “probleemvelden”, om “zin te geven aan kennis en leren”, de aandacht die geschonken wordt aan de “activiteit van de leerling” als motor voor de “opbouw van kennis”, …excuseer van competenties. Maar bij nader onderzoek is het verband totaal ongegrond. Integendeel, het competentiegericht onderwijs situeert zich lijnrecht tegenover de constructivistische of socio-constructivistische pedagogie.

Verre van een pedagogische vernieuwing te brengen sluit het competentiegericht onderwijs de leerkrachten op in routineus, bureaucratisch werk met heel veel regels. Dit vloeit voort uit een bekrompen en dogmatische visie over de verhouding leerkracht-leerlingen.

De leerplannen gebaseerd op de hervorming via competenties zijn niet alleen log en bureaucratisch in hun procedures en methodologie, maar bovendien bijzonder lichtzinnig als het er op aankomt de cognitieve inhouden te preciseren. Zo wordt de deur open gezet voor de meest uiteenlopende interpretaties wat tot ongelijkheid leidt.

De oorzaken van de ongelijkheden in het onderwijs, vooral in België, zijn genoegzaam bekend : de quasi-marktwerking van het onderwijs, de vroegtijdige selectie, de omkadering, pedagogische factoren … Nochtans laten al deze elementen een meer fundamentele vraag in de schaduw: heeft onze maatschappij eigenlijk behoefte aan een democratisch onderwijs? Deze vraagstelling leidt ons naar een nog meer elementaire vraag : waartoe dient de school ?

Op 15 december 2009 werd in aanwezigheid van premier Yves Leterme en van zes andere (regionale) ministers het tweejaarlijks rapport over de armoedebestrijding voorgesteld. Dit rapport werd opgesteld door het Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting, actief in de schoot van het Centrum voor gelijkheid van kansen en voor Racismebestrijding. Het rapport bevat een uitgebreid hoofdstuk over onderwijs. Hieronder publiceren we uittreksels uit de aanbevelingen rond onderwijs.

In een driedelige tv-reeks vertellen Pascal Verbeken en Luckas Vander Taelen vanaf 5 januari het verhaal van de Vlaamse migratie naar Wallonië. De tv-serie is gebaseerd op het boek van de Humo-journalist Pascal Verbeken “Arm Wallonië. Een reis door het beloofde land” (Meulenhoff/Manteau, 2007).

Eind oktober bezorgde Pascal Smet, net als de andere ministers, zijn beleidsnota aan het Vlaams Parlement. In zo’n beleidsnota wordt het regeerakkoord (juli 2009) voor het betreffende domein uitgewerkt. Verplichte lectuur voor wie wil weten wat er het Vlaams onderwijs de komende jaren te wachten staat. Hier volgt een korte bespreking van enkele beleidslijnen uit de beleidsnota onderwijs 2009-2014. (de beleidsnota kun je onderaan het artikel downloaden)

Marc Vermeersch schreef een monumentaal werk over ‘de geschiedenis van de mens.’ Welke evolutie heeft de mens doorgemaakt en hoe was hij in staat te overleven in een omgeving die hem niet gunstig gezind was? In dit artikel beschrijft hij o.a. de dagelijkse strijd voor voedsel en het belang van de jacht. Het was toen absoluut noodzakelijk dat de mensen zich in een clan verenigden en daarin de grootst mogelijke solidariteit nastreefden. En zo ontstond er, misschien tot onze verwondering, een vorm van ‘sociale zekerheid avant la lettre.’ De oorsprong van religie en sociale zekerheid.

Meer en meer blijken er zich twee kampen af te tekenen in het intellectuele debat over de islam. Een groep schaart zich achter de demonisering van de islam die gebeurt in het kader van een nieuw vijandbeeld dat oorlogen in Irak, Afghanistan en straks misschien Iran moet aanvaardbaar maken. Anderen weigeren daar aan mee te doen. De islamofoben affirmeren zich ter zelfde tijd als onvoorwaardelijke verdedigers van het Westers bastion Israël. Voorts gebruiken ze de hoofddoek als rode lap om op het gevaar van een interne islamitische vijand te wijzen die ons zou bedreigen. Ze zoeken daarbij toenadering tot de theoretici van de Onafhankelijke Vlaamse Identiteit (Gravensteengroep).