De leerplannen gebaseerd op de hervorming via competenties zijn niet alleen log en bureaucratisch in hun procedures en methodologie, maar bovendien bijzonder lichtzinnig als het er op aankomt de cognitieve inhouden te preciseren. Zo wordt de deur open gezet voor de meest uiteenlopende interpretaties wat tot ongelijkheid leidt.

Het is goed dat er een dynamiek op gang gekomen is door het rapport Bamford (rond educatie in kunst en cultuur) en de Nederlandse canondiscussie (rond geschiedenis), schrijft Marc Maes in een lang essay “Strategy: get arts” . Hierin breekt hij een lans voor het sensibiliseren en initiëren van leerlingen tot kunst en cultuur in het leerplichtonderwijs. Een minimum aan ernst, aan inhouden, is zeer belangrijk voor het herstellen van de status, van het aanzien van kunst en humane vakken, talen t.o. positieve wetenschappen, bedrijfsgerichte “instrumentele” opleidingen : durf de maatschappelijke relevantie van kunst, cultuur en algemeen maatschappelijke kennis weer op te nemen in eindtermen. Marc Maes is leraar Nederlands-Duits en coördinator van BOCO (Brussels Overlegcomité Officieel Onderwijs)

De oorzaken van de ongelijkheden in het onderwijs, vooral in België, zijn genoegzaam bekend : de quasi-marktwerking van het onderwijs, de vroegtijdige selectie, de omkadering, pedagogische factoren … Nochtans laten al deze elementen een meer fundamentele vraag in de schaduw: heeft onze maatschappij eigenlijk behoefte aan een democratisch onderwijs? Deze vraagstelling leidt ons naar een nog meer elementaire vraag : waartoe dient de school ?

Op 15 december 2009 werd in aanwezigheid van premier Yves Leterme en van zes andere (regionale) ministers het tweejaarlijks rapport over de armoedebestrijding voorgesteld. Dit rapport werd opgesteld door het Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting, actief in de schoot van het Centrum voor gelijkheid van kansen en voor Racismebestrijding. Het rapport bevat een uitgebreid hoofdstuk over onderwijs. Hieronder publiceren we uittreksels uit de aanbevelingen rond onderwijs.

In een driedelige tv-reeks vertellen Pascal Verbeken en Luckas Vander Taelen vanaf 5 januari het verhaal van de Vlaamse migratie naar Wallonië. De tv-serie is gebaseerd op het boek van de Humo-journalist Pascal Verbeken “Arm Wallonië. Een reis door het beloofde land” (Meulenhoff/Manteau, 2007).

Eind oktober bezorgde Pascal Smet, net als de andere ministers, zijn beleidsnota aan het Vlaams Parlement. In zo’n beleidsnota wordt het regeerakkoord (juli 2009) voor het betreffende domein uitgewerkt. Verplichte lectuur voor wie wil weten wat er het Vlaams onderwijs de komende jaren te wachten staat. Hier volgt een korte bespreking van enkele beleidslijnen uit de beleidsnota onderwijs 2009-2014. (de beleidsnota kun je onderaan het artikel downloaden)

Marc Vermeersch schreef een monumentaal werk over ‘de geschiedenis van de mens.’ Welke evolutie heeft de mens doorgemaakt en hoe was hij in staat te overleven in een omgeving die hem niet gunstig gezind was? In dit artikel beschrijft hij o.a. de dagelijkse strijd voor voedsel en het belang van de jacht. Het was toen absoluut noodzakelijk dat de mensen zich in een clan verenigden en daarin de grootst mogelijke solidariteit nastreefden. En zo ontstond er, misschien tot onze verwondering, een vorm van ‘sociale zekerheid avant la lettre.’ De oorsprong van religie en sociale zekerheid.

Oef … kerstvakantie. Even tijd om uit te rusten en uit te waaien na een toch wel drukke eerste trimester. Ik heb mijn ‘dagboek’ even achterwege gelaten en ja … er ontbrak nog één stukje aan dat eerste deel. Het gezondheidsproject ligt al een eind achter de rug.

Meer en meer blijken er zich twee kampen af te tekenen in het intellectuele debat over de islam. Een groep schaart zich achter de demonisering van de islam die gebeurt in het kader van een nieuw vijandbeeld dat oorlogen in Irak, Afghanistan en straks misschien Iran moet aanvaardbaar maken. Anderen weigeren daar aan mee te doen. De islamofoben affirmeren zich ter zelfde tijd als onvoorwaardelijke verdedigers van het Westers bastion Israël. Voorts gebruiken ze de hoofddoek als rode lap om op het gevaar van een interne islamitische vijand te wijzen die ons zou bedreigen. Ze zoeken daarbij toenadering tot de theoretici van de Onafhankelijke Vlaamse Identiteit (Gravensteengroep).

Tijdens het panelgesprek rond het inschrijvingsbeleid gaven de drie sprekers toelichting over het aanmeldingsexperiment van verschillende grootstedelijke LOP’s. De voorzitter van het Gentse LOP (basisonderwijs), Jean-Pierre Verhaeghe, lichtte het Vlaams inschrijvingsrecht toe, schetste de Gentse situatie van de basisscholen, gaf de technische aspecten en de organisatie van hun centraal aanmeldingsregister en evalueerde het experiment na één jaar. Marc Borremans, die namens ACOD in de Brusselse LOP’s zetelt (zowel basis als secundair onderwijs) vertelde over de stand van zaken in Brussel. Ondertussen is ook daar een akkoord voor een aanmeldingsprocedure gestemd in beide LOP’s. Tino Delabie schetste kort de inschrijvingsprocedure van het Antwerpse basisonderwijs. Hij lichtte verder het standpunt toe van Ovds voor het realiseren van een optimale sociale mix in de scholen.

Onder invloed van het dominant aanwezige nieuw economisch denken raakt onderwijs meer en meer in de greep van de (integrale) kwaliteitszorg (2). De universiteiten en hogescholen werden als eersten geofferd op het altaar van de vrije markt, nu is het de beurt aan de secundaire scholen. Het basisonderwijs volgt in hun kielzog (3).

In het Vlaams onderwijs wordt in 2010 72 miljoen Euro en in 2011 142 miljoen Euro bespaard. Gaat het hier om besparingen “boven de klassen en niet in de klassen”, zoals minister Pascal Smet beweerde? Dat klinkt weinig geloofwaardig. In vakbondsmiddens hoort men dat er (minstens) 1000 jobs verloren gaan, voormalig onderwijsminister Marleen Vanderpoorten spreekt over 1500 jobs.

Op 19 november organiseerden Boco, Masereelfonds en Ovds in Brussel een conferentie rond de “waterval” in het onderwijs. Voor een publiek van vooral mensen uit de lerarenopleidingen en centra voor leerlingenbegeleiding werden de twee aspecten van de cascadeproblematiek in het onderwijs op twee verschillende manieren aan bod gebracht: prof. Jan Van Damme had een eerder structurele kijk op het secundair onderwijs en prof. em. Piet J. Janssen een eerder psychologiserende over de grote uitval in het hoger onderwijs.

Een groep van leraren, opvoeders en studenten volgt Frans De Maegd (1) voor een wandeling langs de "hauts lieux" van de revolutie van 1830 in België. Even vergezelt ons een nationale regenbui.