In zijn toespraak tijdens de “zes uren voor de democratische school” , op 15 november in Brussel, borstelde Stefan Healvoet, secretaris van ACOD Onderwijs Oost-Vlaanderen, een beeld van de recente syndicale strijd in het Vlaams onderwijs.
Wij herinneren ons december 2023, toen het rapport van de “Commissie van Wijzen” landde. De zogenaamde Commissie van Wijzen – onder leiding van Dirk Van Damme – was door de Vlaamse regering aangesteld om een moderne langetermijnvisie op het lerarenberoep en de lerarenloopbaan uit te tekenen. Het resultaat was een rapport dat als “professionalisering” werd verpakt, maar in de praktijk meer macht bij directies en schoolbesturen legt en objectieve waarborgen (bekwaamheidsbewijzen, aanstelling, verloning) uitholt. In de leraarskamers kwam dat binnen als een waarschuwing: dit gaat over óns werk, onze waardigheid, onze klas. Als vakbond zeiden we toen: dit gaat over óns werk, onze waardigheid, onze klas. Dit was het begin van het verzet.
In het voorjaar van 2024 hebben wij het verzet tegen het plan georganiseerd. ACOD Onderwijs trok samen met COC en VSOA vijf keer de straat op in mei: laat het onderwijs niet herschrijven zonder de mensen die er elke dag in staan. Wij hebben dit bewust gedaan vóór de verkiezingen in juni, met de boodschap dat als het plan werd doorgevoerd door de nieuwe regering het protest alleen maar groter zou worden.
In het najaar 2024 volgde het Vlaams regeerakkoord.
Mede door het protest was het Plan der Wijzen niet als dusdanig terug te vinden in het Vlaams regeerakkoord. Toch zijn er duidelijke echo’s: koppeling van geldelijke anciënniteit aan ‘professionalisering’, reductie van verlofstelsels, toenemende macht en willekeur bij schoolbesturen, “verfijning” van vaste benoeming en vereenvoudigd ontslag – alles samen een risico op minder werkzekerheid. Dit alles zonder sociaal overleg.
In december 2024 kantelde het debat naar de pensioenen. Wij noemden de plannen bij naam: pensioenplunderingen. Niet nagekomen afspraken, langere referteperioden, afbouw van aanneembare afwezigheden en de druk om het gunstiger tantième 1/55 te vervangen door 1/60 – dat betekent voor veel collega’s: langer werken voor minder pensioen. We maakten die impact tastbaar met concrete voorbeelden.
Op 13 januari 2025 gaven wij samen een schot voor de boeg: 30.000 betogers, de meesten uit onderwijs. Onze boodschap was: handen af van ons pensioen. We riepen meteen op om op 13 februari opnieuw naar Brussel te komen. Het verzet was een beweging geworden.
In mei 2025 nam de Vlaamse Regering een beslissing die het volwassenenonderwijs fors duurder maakt: in tal van opleidingen stijgt het inschrijvingsgeld naar €4 per lestijd vanaf 1 september 2025. Dat zet een financiële drempel net waar kansen moeten liggen. Wij hebben onmiddellijk kleur bekend en opgeroepen om de petities te tekenen om het volwassenenonderwijs toegankelijk en betaalbaar te houden. De respons was massaal: duizenden ondertekenaars maakten duidelijk dat dit neoliberale beleid botst met wat levenslang leren nodig heeft.
In het najaar 2025 kon een reactie op het zomerakkoord niet uitblijven.
We startten een campagne met naast het speerpunt pensioenen ook de bestrijding van kinderarmoede, en de strijd tegen de stijgende werkdruk. Leerkrachten namen massaal deel aan de grote betoging van 14 oktober met naar schatting 120.000 tot 140.000 mensen in de straten van Brussel. Hiermee gaan we ook door en sluiten ons aan bij het “november-appèl” van de vakbonden als verder verzet tegen de Arizona-regering.
Wij blijven zichtbaar – op school, in de media, op straat. Wij blijven solidair. Want goed onderwijs maak je door te zorgen voor sterke voorwaarden voor iedereen die in het onderwijs werkt: met zekerheid in je loopbaan en met een pensioen die naam waardig. Het begon in 2023 met een zaadje. Het groeide in 2024 met organisatie. Het kreeg in 2025 de kracht van een hele sector. We gaan door.
Stefan Haelvoet (15 november 2025)
